Spelen met sluitertijd: panning

Eén van de belangrijkste ingrediënten bij fotografie is de sluitertijd. Sluitertijd kun je mee spelen: een korte sluitertijd zorgt ervoor dat een bewegend voorwerp stil op de foto komt te staan, terwijl een langere sluitertijd juist voor beweging en dynamiek in de foto kan zorgen doordat je onderwerp beweegt.

Een derde manier om te spelen met sluitertijd is ‘panning’. Het principe van panning is dat je, door een niet te korte sluitertijd te kiezen en je camera mee te bewegen met een bewegend onderwerp, je dit onderwerp stil op de foto zet, terwijl de achtergrond lijkt te bewegen. Hierdoor creëer je de sfeer dat je onderwerp snel beweegt.

Gisteren besloot ik om eens te kijken wat er allemaal bij komt kijken om met deze techniek aan de slag te gaan.

Allereerst is het nodig een sluitertijd te kiezen die lang genoeg is om bij het meebewegen van je camera de achtergrond te laten bewegen, maar kort genoeg is om het hoofdonderwerp niet bewogen te laten zijn. Deze sluitertijd hangt natuurlijk ook af van je onderwerp: een auto beweegt sneller dan een fiets, en behoeft dus een andere sluitertijd.

Ik koos op goed geluk een sluitertijd van 1/30 bij het fotograferen van auto’s.

Bij een sluitertijd van 1/30 seconde komen er echter andere problemen om de hoek kijken. Gisteren was het zonnig. Zelfst met de laagste ISO waarde die mijn camera in RAW kan bereiken (ISO 200) en het kleinste diafragma van mijn 35 mm lens (f/16) was met een sluitertijd van 1/30 seconde de foto nog steeds flink overbelicht.

Gelukkig was ik hier een beetje op voorbereid en had ik een ND4 filter meegenomen, wat het licht met 2 stops vermindert. Op deze manier kon ik nét een opname maken met bovenstaande instellingen.

Na wat pogingen kon ik de onderstaande opnamen maken:

Voor een eerste keer best goed gelukt, vond ik, maar auto’s zijn redelijk voorspelbaar en nu is het dus zaak op zoek te gaan naar moeilijkere onderwerpen. Mijn ultieme doel is natuurlijk om dit ook te kunnen toepassen op zeilboten, maar dat zal waarschijnlijk een vastere bodem vereisen dan een op de golven dansende rubberboot!

Een aantal punten die verder nog door mijn hoofd schoten:

• Omdat je ‘beweging’ in je foto wil creëren in de richting van je onderwerp mee, is het belangrijk beweging in alle andere richtingen te voorkomen, omdat anders je onderwerp ook bewogen is. Hoe langer de sluitertijd, hoe moeilijker dit is. Stabilisatie in je lens of camera kan hierbij een belangrijk hulpmiddel zijn. Helaas heb ik nog geen ND filter voor mijn enige lens met stabilisatie.

• Om het principe van panning toe te passen op een zonnige dag is het noodzakelijk een ND filter te gebruiken. Helemaal omdat ik de opname nu op f/16 moest maken, op welk punt diffractie je scherpte flink verminderd. Het liefst maak je de opname denk ik rond f/8, waarvoor je dus nog een extra stop ND filter nodig hebt. Op zonnige dagen is dus een ND8 filter een must. Bij grijzer weer kan minder wellicht volstaan.

• Wanneer je onderwerp zich in een rechte horizontale lijn beweegt zou je kunnen overwegen een statief te gebruiken om vertikale bewegingen te voorkomen.

• Ik heb er nu voor gekozen om van te voren scherp te stellen op een punt waar de auto’s langs zouden komen, zodat ik niet last-minute de autofocus hoefde te gebruiken. Een andere methode zou bijvoorbeeld zijn om de continue focus te gebruiken.